SINT-PIETERS-LEEUW: – Natuurpunt Leeuwse Natuurvrienden wil de veteraan- en toekomstbomen inventariseren in Sint-Pieters-Leeuw en deelgemeenten. Dit omwille van hun grote cultuurhistorische, landschappelijke en ecologische waarde.
Ken je een oude of waardevolle boom in Sint-Pieters-Leeuw? Natuurpunt Leeuwse Natuurvrienden zijn geïnteresseerd!
Stuur hun een foto en/of info over de locatie: leeuwse_natuur@yahoo.com
Even doorbomen: over veteranen en toekomstbomen
Wie zich in het landschap begeeft, kent ze wel: monumentale bomen die omwille van hun omvang, hun grillige vormen en vele holten, alle aandacht naar zich toe trekken. Hoe oud ze zijn, weten we vaak niet, maar wel dat ze al vele generaties overleefden. Al die tijd werden ze gespaard, vaak omwille van de speciale functie die ze vervulden als grensboom, geriefboom of kapelboom, en kregen de kans om, in dit vanouds intensief gebruikte landschap, een oude leeftijd te bereiken.
Vanaf een bepaalde leeftijd beginnen de kenmerken zichtbaar te worden die typisch zijn voor de ‘veteraanfase’: een grote stamomtrek, een krimpende kroon met veel dood hout, grote holtes, vruchtlichamen van schimmels, loslatende schors, de aanwezigheid van epifyten,… De leeftijd waarbij deze kenmerken zichtbaar worden is heel verschillend van soort tot soort. Zo begint een beuk pas op tweehonderd jaar interessant te worden, een eik komt dan pas tot volle ontwikkeling en een taxus moet zich dan nog beginnen te ontwikkelen.
Veteraanbomen hebben een grote cultuurhistorische waarde: allemaal zijn het getuigen van het verleden, relicten van een vroeger landschap. Hun plaats en ruimtelijke spreiding geven ons inzicht over vroegere patronen van grondgebruik. Zo duiden ze vaak oude perceelgrenzen aan of zijn het de laatste getuigen van een verdwenen bos of een rivier die ooit meanderde.
Met hun vele holtes zijn ze van uitzonderlijk belang als nestplaats voor tal van vogels, kleine zoogdieren en vleermuizen. Het dode hout verschaft voedsel voor zeldzame kevers, zoals het vliegend hert en van verschillende korstmossen en schimmelsoorten is geweten dat zij microbiotopen verlangen die enkel op levende en dode veteraanbomen te vinden zijn.
Aangezien de import van zaden bij ons pas vanaf de tweede helft van de 19e eeuw sterk toenam, is de kans groter dat oude bomen afstammen van de bomen uit het natuurlijk oerbos dat onze streken na de laatste ijstijd koloniseerde. Op die manier zijn ze belangrijk voor de instandhouding van de lokale genetische diversiteit en vormen ze belangrijke zaadbronnen voor autochtoon plantgoed.
Door hun uitzonderlijke grootte hebben veteraanbomen een veel hogere belevingswaarde dan hun jongere soortgenoten. Zo dragen ze bij tot een afwisselend en attractief landschapsbeeld. En met hun grillig gevormde kroon en diep gegroefde stam, bezitten ze de esthetische kwaliteiten die menig kunstenaar weet te inspireren. Soms worden ze verheven tot ware toeristische attracties, zoals de Major Oak in Sherwood forest (Engeland) die dankzij Robin Hood bekendheid verwierf.
Dichter bij huis kreeg een oude lindeboom op de Puttenberg in Vlezenbeek een gelijkaardige faam dankzij de populaire Witse-serie.
Dit alles (en nog veel meer) maakt het de moeite waard om veteraanbomen te beschermen en te vrijwaren zodat ook toekomstige generaties van deze natuurlijke rijkdom kunnen genieten. Maar hoe oud veteraanbomen ook mogen worden, ook zij zijn geen eeuwig leven beschoren.
Daarom is het belangrijk om ook zogenaamde toekomst-bomen groeikansen te geven. Dit zijn jongere, vitale bomen die zich in de volwassen fase van hun leven bevinden, maar nog niet de typische kenmerken van een veteraanboom dragen. De aanwezigheid van jongere generaties bomen is noodzakelijk voor het voortbestaan van dit stuk natuurlijk erfgoed wanneer de oude het dreigt te begeven.